Ekonomi yönetiminin yüksek enflasyonda ücret artışlarını neden göstermesiyle yurttaşlar uzun ve zorlu çalışma koşullarına karşılık verilen ücretlerle ayın sonunu getiremiyor. Araştırmalar, Türkiye’de birçok çalışma alanında ücretlerin asgari ücret düzeyine yaklaştığını gösteriyor.
Önceki dönem Çalışma Bakanı Vedat Bilgin’in 2022’de açıkladığı asgari ücretli oranı yüzde 22’yken Merkez Bankası verilerine göre çalışanların yüzde 43’ü asgari ücret alıyor. Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİKAR) ise her yıl yayınladığı raporlarda ücretli kesimin yarısının asgari ücret ve civarında maaş aldığına dikkat çekiyor. Üstelik raporlara göre kişi başına brüt ücretlerin, kişi başına katma değere oranı 2006 yılından bu yana geriledi, çalışma hayatında verimlilik artışına karşın ücretler düştü. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’nın (TEPAV) Ağustos 2024’te yayınladığı, Prof. Aykut Kibritçioğlu imzalı araştırmaya göre, özellikle 2000’lerden bu yana maaşlar kişi başı GSYH’nin yarısına doğru azaldı. 1974- 2002 arasında asgari ücretten yüksek olan ortalama ücretler, 2005’ten bu yana asgari ücrete yaklaştı.
‘FIRSAT ADALETSİZLİĞİ’
Ekonomist Arda Tunca Cumhuriyet’e yaptığı değerlendirmede, “Emeğin pazarlık gücü törpülendi. Emek, sistematik biçimde değersizleşiyor” diyerek Türkiye’nin düşük ücretli ve düşük verimli, yaratıcılıktan uzak sektörleri önceliklendiren bir ekonomik modele sıkıştığı görüşünü ifade etti. Tunca, AKP’nin politikaları ve topluma yansımasına ilişkin şu ifadeleri kullandı: “AKP’nin sermaye yanlısı tercihi, emek aleyhine neredeyse acımasız bir politika mimarisine dönüşmüş durumda. Emeğin bu şekilde değersizleştirilmesi, sadece bir ekonomik tercih değildir. Siyasal bir yönelimin sonucudur. Toplumda orta sınıf eriyor, gençler eğitimle sınıf atlayamayacaklarını gördükçe umutsuzluğa kapılıyor. Gelir adaletsizliğiyle birlikte fırsat adaletsizliği de derinleşiyor. Türkiye’nin emeğe yaklaşımı, toplumun genel değerler sistemini de şekillendiriyor.
